ศูนย์การเรียนรู้ระดับตำบลบ่อ
สภาพทั่วไปของตำบล
- ด้านกายภาพ
ที่ตั้งของหมู่บ้านหรือชุมชนหรือตำบล
ตำบลบ่อ ตั้งอยู่ในเขตอำเภอเมืองน่าน จังหวัดน่าน มีพื้นที่ประมาณ 213 ตารางกิโลเมตร (113,125 ไร่) ตามลักษณะภูมิศาสตร์จัดอยู่บริเวณภาคเหนือตอนบนของประเทศไทยอยู่ห่างจากจังหวัดน่าน ประมาณ 19 กิโลเมตร มีอาณาเขตติดต่อกับองค์การบริหารส่วนตำบลต่าง ๆ คือ
ทิศเหนือ ติดกับ ตำบลตาลชุม อำเภอท่าวังผาจังหวัดน่าน
ทิศใต้ ติดกับ ตำบลผาสิงห์อำเภอเมืองน่านจังหวัดน่าน
ทิศตะวันออก ติดกับ ตำบลเมืองจังอำเภอภูเพียง จังหวัดน่าน
ทิศตะวันตก ติดกับ ตำบลสะเนียน อำเภอเมืองน่าน จังหวัดน่าน
ระยะทาง/การคมนาคม
กศน. ตำบลบ่อ – ศูนย์กศน.อำเภอเมืองน่าน ประมาณ 16 กิโลเมตร
กศน. ตำบลบ่อ – ศูนย์ราชการจังหวัดน่าน ประมาณ 18 กิโลเมตร
ลักษณะภูมิประเทศ
ภูมิประเทศของตำบลบ่อ มีลักษณะพื้นที่เป็นภูเขาสลับกับลำห้วย ทางทิศตะวันออกติดกับลำน้ำน่าน โดยที่ดินมีความอุดมสมบูรณ์ เหมาะสำหรับทำการเกษตร และมีทรัพยากรธรรมชาติที่สมบูรณ์ มีลำน้ำน่านไหลผ่าน ลักษณะภูมิประเทศเป็นลูกคลื่น ลอนชันเกิน 30 องศา ส่วนลูกคลื่นลอนลาดตามลุ่มน้ำ จะเป็นที่ราบแคบ ๆ ระหว่างหุบเขาตามแนวยาวของลุ่มน้ำ เป็นพื้นที่สำหรับที่อยู่อาศัยประมาณ 60% เป็นพื้นที่สำหรับการเกษตร 35 % และมีพื้นที่ส่วนอื่น 5% มี 3 ดูกาล (ฤดูร้อน ฤดูฝน ฤดูหนาว)
ลักษณะภูมิอากาศ
ลักษณะอากาศมีลักษณะร้อนชื้น อากาศเปลี่ยนแปลงไปตามฤดู ซึ่งมี 3 ฤดู ดังนี้
ฤดูร้อน เริ่มตั้งแต่กลางเดือนมีนาคมไปจนถึงกลางเดือนพฤษภาคม อากาศร้อนและ แห้งแล้ง มีอุณหภูมิระหว่าง 35 – 40 องศา
ฤดูฝน เริ่มตั้งแต่กลางเดือนพฤษภาคม ฝนตกมากในช่วงเดือนพฤษภาคม – ตุลาคม มีฝนตกเฉลี่ย ประมาณ 90 มิลลิเมตร
ฤดูหนาว เริ่มตั้งแต่กลางเดือนตุลาคมถึงเดือนกุมภาพันธ์ อากาศหนาวอุณหภูมิต่ำสุด ประมาณ 10 องศา
ลักษณะของดิน
ลักษณะดินโดยทั่วไปเป็นดินร่วน
ลักษณะของแหล่งน้ำ มีแหล่งน้ำเพื่อการเกษตรกรรม แหล่งน้ำผิวดินตามธรรมชาติ ส่วนใหญ่แหล่งน้ำเหล่านี้ มักประสบปัญหาน้ำแห้งขอดหรือมีสภาพตื้นเขิน ในหน้าแล้งไม่สามารถนำมาใช้ประโยชน์เพื่อการเพาะปลูกได้ตลอดปี แหล่งน้ำที่ใช้สำหรับ อุปโภค-บริโภค มีดังนี้
– ประปาหมู่บ้าน จำนวน 10 แห่ง
– ประปาผิวดิน (หมู่ที่ 1,2,9,10) จำนวน 4 แห่ง
– บ่อน้ำตื้น จำนวน 43 บ่อ
– ถังเก็บน้ำฝน (หมู่ที่ 1,3,4,5,6,8) จำนวน 6 แห่ง
– อ่างเก็บน้ำ จำนวน 6 แห่ง
– ฝายเก็บน้ำล้น จำนวน 4 แห่ง
ลักษณะของไม้และป่าไม้
ตำบลบ่อมีทรัพยากรป่าไม้ ดินที่มีความอุดมสมบูรณ์ มีลักษณะเป็นดินร่วนเหมาะแก่การทำเกษตรกรรม ทรัพยากรป่าไม้อุดมสมบูรณ์
- ด้านการเมืองการปกครอง
เขตการปกครอง
ตำบลบ่อ จัดตั้งตามประกาศของกระทรวงมหาดไทย เมื่อวันที่ 16 ธันวาคม 2539 และได้ลงในราชกิจจานุเบกษา ฉบับประกาศทั่วไป เล่ม 113 ตอนพิเศษ 52 ง ลงวันที่ 25 ธันวาคม 2539 อยู่ห่างจากที่ว่าการอำเภอเมืองน่าน ประมาณ 19 กิโลเมตร อยู่ห่างจากจังหวัดน่านประมาณ 19 กิโลเมตร ที่ตั้งตำบลบ่อทั้งหมดจะทอดตัวเป็นแนวยาวจากทิศเหนือลงสู่ทิศใต้ของอำเภอเมืองน่าน โดยที่ว่าการอำเภอเมืองน่านจะอยู่ทางทิศใต้ของพื้นที่ตำบลบ่อ
อาณาเขต
ตำบลบ่อมีพื้นที่ประมาณ 213 ตารางกิโลเมตร (133,125 ไร่) ลักษณะภูมิประเทศของตำบลบ่อ มีลักษณะเป็นลูกคลื่น ลอนชันเกิน 30 องศาส่วนลูกคลื่นลอนลาด ตามลุ่มน้ำ จะเป็นที่ราบแคบ ๆ ระหว่างหุบเขาตามแนวยาวของลุ่มน้ำ มีพื้นที่สำหรับทำไร่ ทำสวน ทำนา ทำการเกษตร พื้นที่เลี้ยงสัตว์ ตำบลบ่อ แบ่งเขตการปกครองเป็นหมู่บ้าน จำนวนทั้งสิ้น 10 หมู่บ้าน ดังนี้
หมู่ที่ 1 บ้านวังหมอ ผู้ใหญ่บ้าน นายสมคิด แหวนคำ
หมู่ที่ 2 บ้านห้วยยื่น ผู้ใหญ่บ้าน นายภาคิณ ขุนนิรงค์
หมู่ที่ 3 บ้านภูเวียง ผู้ใหญ่บ้าน นางจีรวรรณ กาติน
หมู่ที่ 4 บ้านผาขวาง กำนันตำบลบ่อ นายนคร ผาแก้ว
หมู่ที่ 5 บ้านน้ำงาว ผู้ใหญ่บ้าน นายวรวิทย์ พนมพิบูล
หมู่ที่ 6 บ้านสาระสุขสันต์ ผู้ใหญ่บ้าน นายวัฒนชัย อุดต๊ะแสง
หมู่ที่ 7 บ้านสันติภาพ ผู้ใหญ่บ้าน นายเอกมล ลีพิพัฒน์กุล
หมู่ที่ 8 บ้านทรายทอง ผู้ใหญ่บ้าน นายเซ็น ตั้งเจียมศรี
หมู่ที่ 9 บ้านหาดปลาแห้ง ผู้ใหญ่บ้าน นายเสงี่ยม ศิริกันไชย
หมู่ที่ 10 บ้านใหม่ผาขวาง ผู้ใหญ่บ้าน นายฉลอง ผาแก้ว
- สภาพทางสังคม
การศึกษา
สถานศึกษาในพื้นที่ตำบลบ่อ ประกอบด้วย
– โรงเรียนระดับประถมศึกษา 2 แห่ง ได้แก่
- 1. โรงเรียนบ้านผาขวาง
- 2. โรงเรียนบ้านน้ำงาว
– โรงเรียนขยายโอกาศทางการศึกษา 1 แห่ง
- โรงเรียนบ้านน้ำงาว
– ศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก มีจำนวน 2 แห่ง
- ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กบ้านผาขวาง
- ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กบ้านน้ำงาว
– ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย กศน.ตำบลบ่อ 1 แห่ง
- ด้านสาธารณสุข
จากการสำรวจข้อมูลพื้นฐานพบว่า ประชาชนกรส่วนมากมีสุขภาพที่ดี มีการคัดกรองสุขภาพให้กับประชาชนกลุ่มเสี่ยง โรคที่มักเกิดแก่ประชากรในชุมชน เช่นกัน ได้แก่ โรคความดัน เบาหวาน โรคเอดส์ โรคไข้เลือดออก มือ-ปาก-เท้าในเด็ก และโรคอื่น ๆ อีกมาก มีสถิติเข้ารับการรักษาพยาบาล ปัญหาคือประชาชนบางรายไม่ยอมไปคัดกรองหรือตรวจสุขภาพประจำปี การแก้ไขปัญหา คือ องค์การบริหารส่วนตำบลบ่อและหน่วยงานจากโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพในพื้นที่ทั้ง 2 แห่ง ได้จัดกิจกรรมร่วมมือกันรณรงค์ให้ชุมชนเห็นความสำคัญในเรื่องนี้ซึ่งก็ได้ผลในระดับหนึ่ง ประชาชนให้ความร่วมมือเป็นอย่างดี แต่ต้องเป็นการดำเนินการอย่างต่อเนื่องเป็นประจำทุกปี จากการสำรวจข้อมูลพื้นฐาน บางครัวเรือนไม่ได้กินอาหารที่ถูกสุขลักษณะ การใช้ยาเพื่อบำบัดอาการเจ็บป่วยที่ไม่เหมาะสม การออกกำลังกายยังไม่สม่ำเสมอ และประชากรส่วนมากไม่ได้รับการตรวจสุขภาพ ปัญหาเหล่านี้ องค์การบริหารส่วนตำบลบ่อ พยายามอย่างยิ่งที่จะแก้ไข โดยร่วมมือกับโรงพยาบาล สาธารณสุข จัดกิจกรรมเพื่อแก้ไขปัญหา
- ระบบบริการพื้นฐาน
การไฟฟ้า
การขยายเขตไฟฟ้า ปัจจุบันมีไฟฟ้าใช้ทุกครัวเรือน คิดเป็น ๑๐๐ เปอร์เซ็นต์ ปัญหาคือไฟฟ้าส่องสว่างทางหรือที่สาธารณะยังไม่สามารถดำเนินการครอบคลุมพื้นที่ได้ทั้งหมด เนื่องจากพื้นที่ที่มีความต้องการให้ติดตั้งไฟฟ้าส่องสว่างนั้นยังไม่เป็นที่สาธารณะ องค์การบริหารส่วนตำบลบ่อ จึงไม่สามารถดำเนินการได้เช่นเดียวกับถนน การแก้ปัญหาคือ ประสานความร่วมมือกันในหลายๆ ฝ่าย เพื่อที่จะทำความเข้าใจกับประชาชนในพื้นที่ และวิธีการที่จะดำเนินการแก้ไขอย่างไร ทั้งนี้ องค์การบริหารส่วนตำบลบ่อก็ได้ตั้งงบประมาณในส่วนนี้ไว้แล้ว และได้แจ้งประชาสัมพันธ์ให้ประชาชนได้รับทราบถึงเหตุผลเพื่อที่จะได้ช่วยกันแก้ไขปัญหาให้กับชุมชน
การประปา
การประปา ตำบลบ่อมีประปาหมู่บ้าน จำนวน 10 หมู่บ้าน แต่ระบบประปายังขาดผู้ที่มีความรู้ด้านการบริหารประปา ทำให้เกิดปัญหาน้ำอุปโภค บริโภคไม่เพียงพอ และมีข้อร้องเรียนเรื่องน้ำประปาขุ่นบ่อยครั้ง สาเหตุเนื่องจากเป็นท่อประปาเก่าระบบเครื่องกรองเกิดการตกตะกอนของน้ำ และไม่มีแหล่งน้ำดิบในการผลิตประปาต้องขอใช้จากพื้นที่อื่นทำให้มีค่าใช้จ่ายมาก ประปาของหมู่บ้านยังไม่สามารถที่จะผลิตเป็นน้ำประปาสำหรับบริโภคได้ ต้องใช้งบประมาณสูงมากในการดำเนินการ ปัจจุบันองค์การบริหารส่วนตำบลบ่อ ยังไม่ประสบปัญหาการขาดแคลนน้ำสามารถที่จะจัดหาน้ำดิบสำหรับผลิตประปาให้ชุมชนได้ การแก้ปัญหาคือ การลงพื้นที่ดำเนินการแก้ไขตามจุดที่เกิดปัญหาในทันที การพิจารณาโครงการต่าง ๆ ที่ไม่สามารถดำเนินการได้นั้น เช่น โครงการก่อสร้างประปาขนาดใหญ่,โครงการ ฯลฯ เทศบาลก็ได้นำบรรจุในแผนพัฒนาสามปีเพื่อที่จะพิจารณาดำเนินการในปีต่อไป เมื่อมีงบประมาณและความจำเป็นก็สามารถดำเนินโครงการได้ต่อเนื่อง เพื่อตอบสนองต่อความต้องการของประชาชนต่อไป ปัจจุบันประชาชนมีประปาใช้ ดังนี้
โทรศัพท์
(1) จำนวนโทรศัพท์ทางไกลสาธารณะ จำนวน 6 แห่ง
(2) ที่ทำการไปรษณีย์โทรเลข จำนวน 1 แห่ง
(3) จำนวนโทรศัพท์ส่วนบุคคล จำนวน 55 หมายเลข
(4) หอกระจายข่าวในพื้นที่ให้บริการได้ครอบคลุมร้อยละ 100 ของพื้นที่ตำบลบ่อ
ไปรษณีย์หรือการสื่อสารหรือการขนส่ง และวัสดุ ครุภัณฑ์
(1) มีที่ทำการไปรษณีย์ จำนวน แห่ง ตั้งอยู่ที่บ้านห้วยยื่น หมู่ 2
เส้นทางคมนาคม
การคมนาคมขนส่งระหว่างตำบล มีเส้นทางที่สำคัญได้แก่ ทางหลวงแผ่นดิน หมายเลข 1080 จากตัวเมืองน่าน เข้าสู่เขตตำบลตาลชุม อำเภอท่าวังผา จังหวัดน่าน
- ถนนลูกรัง มีจำนวน 47 สาย
- ถนนลาดยาง มีจำนวน 5 สาย
- ถนนคอนกรีต มีจำนวน 70 สาย
ระบบเศรษฐกิจ
การเกษตร
ประชากรในเขตองค์การบริหารส่วนตำบลบ่อ ร้อยละ ๗๐ ประกอบอาชีพเกษตรกรรม ผลผลิตทางการเกษตรที่สำคัญ ได้แก่ ข้าว, ข้าวโพด, ลำไย, ลิ้นจี่, เงาะ, ส้ม, ยางพารา, เลี้ยงสัตว์ เป็นต้น
การประมง
ประชาชนในเขตองค์การบริหารส่วนตำบลบ่อ มีส่วนหนึ่งประกอบอาชีพการประมง รองจากอาชีพเกษตรกรรม เช่น เลี้ยงปลา เป็นต้น
การปศุสัตว์
ประชาชนในเขตองค์การบริหารส่วนตำบลบ่อ มีส่วนหนึ่งประกอบอาชีพปศุสัตว์ เป็นการประกอบการในลักษณะเลี้ยงในครัวเรือนเป็นอาชีพหลักและอาชีพเสริม เช่น การเลี้ยงไก่ เป็ด โค สุกร กระบือ เลี้ยงไหม เป็นต้น
การท่องเที่ยว
ในเขตตำบลบ่อ มีสถานที่ท่องเที่ยว ที่ส่งเสริมการท่องเที่ยวให้เกิดขึ้นในชุมชน เช่น การจัดงานประเพณีต่าง ๆ เป็นต้น
แหล่งท่องเที่ยว มีดังนี้
– อุทยานวังมัจฉา ตั้งอยู่ที่ บ้านวังหมอ หมู่ที่ 1
– หอศิลป์ริมน่าน ตั้งอยู่ที่ บ้านห้วยยื่น หมู่ที่ 2
– ผาตีนเสือ ตั้งอยู่ที่ บ้านห้วยยื่น หมู่ที่ 2
– ดอยน้ำงาว ตั้งอยู่ที่ บ้านน้ำงาว หมู่ที่ 5
– อุทธยานธรรม ตั้งอยู่ที่ บ้านภูเวียง หมู่ที่ 3
– พระธาตุดอยเรือ ตั้งอยู่ที่ บ้านสาระสุขสันต์ หมู่ที่ 6
– หมู่บ้านชาวเขา ตั้งอยู่ที่ บ้านน้ำงาว หมู่ที่ 5, บ้านสันติภาพ หมู่ที่ 7, บ้านทรายทอง หมู่ที่ 8
อุตสาหกรรม
ในเขตพื้นที่ตำบลบ่อ ไม่มีโรงงานอุตสาหกรรม
การพาณิชย์และกลุ่มอาชีพ
การพาณิชย์
สถานีบริการน้ำมัน (ปั๊มหลอด) 6 แห่ง
อู่ซ่อมรถ,ร้านซ่อมรถ 3 แห่ง
โรงสี 3 แห่ง
ร้านค้า 30 แห่ง
ลานค้าชุมชน 3 แห่ง
กลุ่มอาชีพ มีกลุ่มอาชีพ จำนวน 7 กลุ่ม
- 1. กลุ่มปลูกหม่อนเลี้ยงไหม ตั้งอยู่ที่ บ้านห้วยยื่น หมู่ที่ 2
- 2. กลุ่มกลุ่มสานตะกล้าพลาสติก ตั้งอยู่ที่ บ้านวังหมอ หมู่ที่ 1
- กลุ่มจักสานไม้ไผ่ ตั้งอยู่ที่ บ้านผาขวาง หมู่ที่ 4,บ้านใหม่ผาขวาง หมู่ที่ 10
- 4. กลุ่มตีมีด ตั้งอยู่ที่ บ้านผาขวาง หมู่ที่ 4
- 5. กลุ่มทำข้าวแคบ ตั้งอยู่ที่ บ้านผาขวาง หมู่ที่ 4,บ้านใหม่ผาขวาง หมู่ที่ 10
- 6. กลุ่มทำแหนม ตั้งอยู่ที่ บ้านสาระสุขสันต์ หมู่ที่ 6
- 7. กลุ่มผ้าลายปักผ้า ตั้งอยู่ที่ บ้านน้ำงาว หมู่ที่ 5, บ้านสันติภาพ หมู่ที่ 7, บ้านทรายทอง หมู่ที่ 8
- ศาสนา ประเพณี วัฒนธรรม
การนับถือศาสนา
ประชาชนในพื้นที่ส่วนใหญ่นับถือศาสนาพุทธ มีบางส่วนนับถือศาสนาคริสต์และตามความเชื่อ
– ผู้ที่นับถือศาสนาพุทธ
วัด (หมู่ 1,2,3,4,6) 5 แห่ง
สำนักสงฆ์ (หมู่ 9) 1 แห่ง
– ผู้ที่นับถือศาสนาคริตส์
โบสถ์ คริสตจักร (หมู่1,9,7) 3 แห่ง
ประเพณีและงานประจำปี
– ประเพณีทำบุญวันขึ้นปีใหม่ ประมาณเดือนมกราคม
– ประเพณีวันคริสมาส ประมาณเดือนธันวาคม
– ประเพณีอิสเตอร์ ประมาณเดือนเมษายน
– ประเพณีวันสงกรานต์ ประมาณเดือนเมษายน
– ประเพณีลอยกระทง ประมาณเดือนพฤศจิกายน
– ประเพณีวันเข้าพรรษา ออกพรรษา ประมาณเดือนกรกฎาคม ตุลาคม
– พิธีบายศรีสู่ขวัญ ประมาณเดือนมกราคม-เมษายน
ภูมิปัญญาท้องถิ่น ภาษาถิ่น
ภูมิปัญญาท้องถิ่น ประชาชนในเขตองค์การบริหารส่วนตำบลบ่อได้อนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่น ได้แก่ วิธีการทำเครื่องจักสานใช้สำหรับในครัวเรือน วิธีการเลี้ยงไหมและวิธีการจับปลาธรรมชาติ
ภาษาถิ่น ส่วนมากร้อยละ 90 % พูดภาษาเหนือ
สินค้าพื้นเมืองและของที่ระลึก
ประชาชนในเขตพื้นที่องค์การบริหารส่วนตำบลบ่อได้ผลิตของใช้พื้นเมืองขึ้นใช้ในครัวเรือนและเหลือเอาไว้จำหน่วยบ้าง ได้แก่ เครื่องจักรสานที่ทำจากไม้ไผ่ เป็นต้น
- ทรัพยากรธรรมชาติ
น้ำ ที่ใช้ในการอุปโภค-บริโภค เป็นน้ำที่ได้จากน้ำฝน และน้ำดิบจากแม่น้ำน่าน ซึ่งจะต้องนำมาผ่านกระบวนการของระบบประปา สำหรับน้ำใต้ดินมีปริมาณน้อย ไม่สามารถนำขึ้นมาใช้ให้พอเพียงได้ บางแห่งไม่สามารถใช้ดื่มและอุปโภคได้
ป่าไม้ ตำบลบ่อ มีทรัพยากรป่าไม้ ดินที่มีความอุดมสมบูรณ์ มีลักษณะเป็นดินร่วนเหมาะแก่การทำเกษตรกรรม ทรัพยากรป่าไม้ อุดมสมบูรณ์
ภูเขา ลักษณะภูเขาสลับกับลำน้ำห้วย มีลักษณะเป็นลูกคลื่น ลอนชันเกิน 30 องศา ส่วนลูกคลื่นลอนลาดตามลุ่มน้ำ จะเป็นที่ราบแคบ ๆ ระหว่างหุบเขาตามแนวยาวของลุ่มน้ำ
คุณภาพของทรัพยากรธรรมชาติ
ในพื้นที่ตำบลบ่อ ส่วนมากเป็นพื้นที่ที่มีทรัพยากรธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ์ ได้แก่ ดิน น้ำ ต้นไม้ อากาศที่ไม่มีมลพิษ และมีพื้นที่สำหรับเพาะปลูกพืช ที่อยู่อาศัย ร้านค้า สถานประกอบการ ตามลำดับ พื้นที่เพียงเล็กน้อยที่เป็นพื้นที่สาธารณะ ปัญหาคือ เนื่องจากว่าพื้นที่บางส่วนเป็นดินที่ปนเปื้อนสารพิษ จากการทำเกษตรกรรม ไม่สามารถที่จะนำน้ำจากใต้ดินมาใช้ในการอุปโภค-บริโภคได้ได้ ต้องอาศัยน้ำดิบจากแหล่งอื่น และน้ำฝน